کد مطلب:20674 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

در مورد لغات مربوط به گناه، مانند: ذنب، اثم، معصيت، كبيره، صغيره و فسق توضيح دهيد؟

فسق، در اصل، خارج شدن هسته از درون رطب (خرماي تازه) است; سپس اين معنا توسعه يافته، و به كساني كه از راه و رسم عبوديت و جادّة بندگي خداوند، پا بيرون نهادهاند، اطلاق شده است، و حتي كفر را هم شامل ميشود. خداوند در اين باره ميفرمايد: كَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّه;(كهف،50) او ]ابليس[ از جن بود و از دستور خدايش خارج شد. و نيز ميفرمايد: وَلاَتَأْكُلُواْ مِمَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللَّهِ عَلَيْهِ وَإِنَّهُو لَفِسْق;(انعام،121) ازآن چه نام خدا در وقت ذبح آن ذكر نشده، نخوريد; خوردن آن خروج از شرع است.

معناي كبيره و صغيره: خداوند در يك جا ميفرمايد: وَ يَقُولُونَ يَـَوَيْلَتَنَا مَالِ هَـَذَا الْكِتَـَبِ لاَيُغَادِرُ صَغِيرَةً وَلاَكَبِيرَةً إِلآ َّ أَحْصَغهَا;(كهف،49) اي واي بر ما، اين چه نامهاي است كه هيچ ]كار[ كوچك و بزرگي را فرو نگذاشته، جز اين كه همه را به حساب آورده است. و در جاي ديگر ميفرمايد: وَ كُلُّ شَيْءٍ فَعَلُوهُ فِي الزُّبُر # وَ كُلُّ صَغِيرٍ وَ كَبِيرٍ مُّسْتَطَر;(قمر،52 ـ 53) و هرچه كردهاند در كتابهاي اعمالشان درج است. و هر خرد و بزرگي ]در آن[ نوشته شده. از تعبير اين دو آيه، استفاده ميشود كه گناهان، به كبيره و صغيره تقسيم ميشوند; همچنان كه از آية إِن تَجْتَنِبُواْ كَبَآغرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنكُمْ سَيِّ ?‹َاتِكُم;(نسأ،31) اگر از گناهان بزرگي كه از آن]ها[ نهي شدهايد، دوري گزينيد، بديهاي شما را از شما ميزداييم. هم چنين و از آية الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبَغرَ الاْ ?ًِثْمِ وَالْفَوَ َحِشَ إِلآاللَّمَم;(نجم،32) آنان كه از گناهان بزرگ و زشتكاريها ـ جز لغزشهاي كوچك ـ خودداري ميورزند. استفاده ميشود كه دستهاي از گناهان، كبيره و دستهاي ديگر سيئه يا لمم است. (لُمَم بر وزن قسم به معناي كارهاي كوچك و كم اهميت است.)

در هر صورت، از مطالب فوق، به روشني ثابت ميشود كه گناهان، به دو دستة مشخص تقسيم ميشوند كه گاهي از آن دو به كبيره و صغيره، و گاهي كبيره و سيئه، و گاه كبيره و لمم تعبير ميشود.

در روايات، براي تعيين كباير، دو راه داريم: يكي عنوان كلّي و مشخص، و ديگري تعداد فرد فرد گناهان.

1. عنوان كلي، همان است كه فرمودهاند: كبيره آن است كه خدا به مرتكب آن، وعده آتش داده است، مانند: قتل نفس (نسأ،93)، خوردن مال يتيم (نسأ،10)، خوردن ربا (بقره،275)، شرك (مائده،72) فرار از جنگ (انفال،16)، زنا (فرقان،69) نسبت زنا به زنان عفيف (نور،23) و غيره.

2. دربارة تعداد فرد فرد گناهان كبيره، روايات زيادي داريم، از آن جمله روايت امام صادقاست كه فرمود: شرك به خدا، يأس از رحمت خدا، ايمني از مكر خدا، عقوق والدين و... گناهان كبيره به حساب ميآيند.(ر. ك: قاموس قرآن، سيد علي اكبر قرشي، ج 6، ص 80; شرح و تفسير لغات قرآن، جعفر شريعتمداري، ج 4، ص 20.)